cmentarzysko megalityczne w Borkowie 100 miejsc »

Wieś Borkowo leży na Pomorzu Zachodnim, niedaleko Kołobrzegu. W lesie niedaleko wsi znajduje się, jedno z nielicznych zachowanych na terenach Polski, cmentarzysko neolityczne. Powstało ono około 5000 lat temu i zostało założone przez nieznany dotąd lud europejski. Najciekawszym obiektem jest potężny grobowiec komorowy zbudowany z kilkunastu głazów. W grobowcu kilkakrotnie dokonywano pochówków, prawdopodobnie ważnych osób dla całego plemienia. Oprócz tego grobowca w tym miejscu znajduje się kilka grobów bezkomorowych, zorientowanych na linii wschód-zachód. Dojazd do cmentarzyska jest oznakowany za pomocą tablic informacyjnych.

Polska, Borkowo pokaż na mapie pełny rozmiar

Napisz, jak Ci się podoba cmentarzysko megalityczne w Borkowie? (1)

Artur: Tekst z tablicy informacyjnej:

Na znacznych obszarach Europy rozpowszechniły się w epoce neolitu (V-III tysiąclecie p.n.e.) szczególnego rodzaju wierzenia religijne, które pozostawiły po sobie materialne ślady w formie monumentalnych budowli kamiennych, zwanych megalitami (od greckiego «megas» – wielki i «lithos» – kamień).
Pierwszoplanową rolę w tych wierzeniach odgrywał kult zmarłych przodków, dla których budowano okazałe grobowce. Ważną rolę odgrywał też kult słońca, co znalazło wyraz w orientowaniu niektórych grobowców w kierunku wschodu lub zachodu w określone dni roku (przesilenie wiosenne, jesienne) oraz wznoszeniu imponujących skalą i wysokim stopniem skomplikowania budowli „ceremonialnych” (sanktuariów), które pełniły też rolę „obserwatoriów” astronomicznych. Bez wątpienia monumentalna „architektura” megalityczna musiała być dziełem znacznych i dobrze zorganizowanych grup ludzi. Monumentalne budowle, głównie grobowe, stanowiły symbol jedności ideowej i etnicznej oraz siły i znaczenia grupy (plemienia).
Na Niż Polski idee megalityczne dotarły w III tysiącleciu p.n.e., manifestując się głównie w postaci potężnych, podłużnych kurhanów kamienno-ziemnych z obstawami z wielkich głazów narzutowych. Obliczono, że dla wzniesienia średniej wielkości grobowca bezkomorowego budowniczowie musieli zużyć co najmniej 180 ton kamieni i 600 ton ziemi i gliny. Pochowany w takim grobie zmarły musiał więc odgrywać w swojej wspólnocie znaczną rolę. Przeważnie był to dorosły mężczyzna (patriarcha, kapłan, mag, szaman).
Z samego Pomorza jeszcze w połowie XIX wieku znanych było kilkaset takich grobowców. Niestety większość nie dotrwała do naszych czasów. Padły one ofiarą rozwoju gospodarczego. Do ich zniszczenia szczególnie przyczyniło się zapotrzebowanie na kamień budowlany. Nieliczne obiekty przetrwały na Pomorzu tylko na Ziemi Przyckiej, w środkowym biegu rzeki Łupawy oraz właśnie w Borkowie, w dorzeczu Grabowej.
Cmentarzysko w Borkowie rozciąga się wzdłuż wysokiej, stromej wysoczyzny na wschód od wsi, nad doliną bezimiennej rzeczki (dopływ Grabowej). Zachował się tu jedyny na Wschód od Odry megalityczny grobowiec komorowy, z komorą grobowca w postaci tzw. grobu korytarzowego, zwanego również dużym dolmenem (lub dolmenem rozwiniętym).
Pierwsza inwentaryzacja obiektów na cmentarzysku w Borkowie przeprowadzona została w 1934 r. przez E. Sprockhoffa. Zainwentaryzował on cztery neolityczne grobowce megalityczne, w tym jeden komorowy (dolmen) oraz pięć kurhanów, pochodzących z epoki brązu.
Grobowce megalityczne w Borkowie zorientowane są na osi wschód-zachód, wszystkie mają w przybliżeniu prostokątne obstawy kamienne (z „czołem” od wschodu i „ogonem” od zachodu) oraz prostokątne nasypy kamienno-ziemne, o trudnej obecnie do ustalenia pierwotnej wysokości. Komora grobowca zbudowana jest z 12 olbrzymich głazów narzutowych, przykrytych 4 głazami stropu. Zorientowana jest również dłuższą osią na linii wschód-zachód. „Wejście” do komory stanowi wąski korytarz z mniejszych głazów i kamieni, usytuowany od strony południowej, przy narożniku południowo-wschodnim. Wymiary komory grobowej wynoszą 4,50×1,50 m.
Grobowce bezkomorowe wznoszone były zwykle dla jednego zmarłego, natomiast pozostałe formy grobów megalitycznych zawierają pochówki wielu osobników, chowanych sukcesywnie. Grobowce takie wykorzystywane były przez dłużysz okres czasu.
Przez swą monumentalną formę megality stanowiły przez tysiąclecia charakterystyczny składnik krajobrazu. Niestety kim byli budowniczowie megalitów pod względem etnicznym i językowym nie wiemy.